Deneme Süresi Nedir

​Deneme Süresi Nedir?

​Deneme süresi, adından da anlaşılacağı üzere, işçi ve işverenin karşılıklı olarak çalışma koşullarına, görev tanımındaki beklentilere, kurum kültürüne uyum gibi konularda anlaşabilmeleri amacıyla yürürlükte olan bir uygulamadır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 15'inci maddesi deneme süresinin en çok 2 ayolabileceğini; ancak, toplu iş sözleşmeleriyle bu sürenin 4 aya kadar uzatılabileceğini hüküm altına almıştır. İş Kanunu'ndaki deneme süresi hükümlerinden yararlanabilmek için iş sözleşmesinde mutlaka deneme süresine ilişkin hüküm olmalıdır; bir başka deyişle işçi fiilen işe başlamadan önce deneme süresi hükmü içeren iş sözleşmesi taraflarca imzalanmalıdır. Çalışılmaya başlandıktan sonra deneme süresi getirilemez.

Deneme süresi içerisinde hem işçi hem işveren, iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. Ancak; tazminatsız fesih, işçinin ücret ve diğer haklarının ödenmesi zorunluluğunu değiştirmemektedir. Deneme süresi içinde iş akdi feshedilen işçinin, işe iade davası açma hakkı bulunmamaktadır.
​
Deneme süresi; belirsiz süreli, belirli süreli veya kısmi süreli iş sözleşmeleri için de söz konusu olabilir. Sözleşmenin tipi, deneme süresi hükmünün konulması açısından herhangi bir önem taşımamaktadır.

Kısmi süreli bir iş sözleşmesinde deneme süresinin nasıl uygulanacağı karışıklık yaratabilir gibi görünse de​, bu sözleşmenin aslında diğer sözleşmelerden herhangi bir farkı yoktur. Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanların, haftanın kaç günü veya hangi günler çalıştığına bakılmaksızın, işe başladıkları tarih itibarıyla deneme süreleri başlamış olacaktır.

İşçinin deneme süresinde çalışmaya başladığı tarih, kıdem tazminatı açısından da başlangıç tarihi olarak dikkate alınacaktır. Deneme süresi uygulaması, özellikle işverenler nezdinde yanlış anlaşılmaya sebep olabilmektedir. Yaygın kanı, deneme süresi içerisinde, işçinin deneme süresi sonrası kurumda çalışmaya devam edip etmeyeceği kesin olmadığından, sigortalı olmasına gerek olmadığı yönündedir. Ancak bu tamamıyla yanlış bir kanıdır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 7/a maddesine göre işçilerin sigortalılığı, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren başlar. Dolayısıyla; işçinin deneme süresi içinde olması, çalışmaya başlamadığı şeklinde yorumlanmamalıdır. Deneme süresi içinde olan işçinin, kuruma ilk çalışmaya başladığı gün itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu'na sigortalı olarak bildirimi yapılmalıdır.

Kıdem Tazminatı Açısından...

Kıdem tazminatı 1475 sayılı eski İş Kanunu'nun 14'üncü maddesinde düzenlenmiştir ve halen geçerliliğini korumaktadır. İşçi çalıştığı kurumda 1 yılını doldurduktan sonra kıdem tazminatına hak kazanacağı için, deneme süresi içinde iş akdi feshedilen işçiye kıdem tazminatı ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

Yıllık İzin Günleri Açısından...

4857 sayılı İş Kanunu'nun 53'üncü maddesine göre, deneme süresi de içinde olmak üzere en az 1 yıl çalışmış olan işçi yıllık izne hak kazanır. Deneme süresi içinde işçinin izine hak kazanması mümkün olmayacağından, yine deneme süresi içerisinde iş akdinin feshi durumunda izin ücretinin ödenmesi söz konusu olmayacaktır. Ancak; işveren ile işçi arasında yapılan iş sözleşmesinde yıllık izne hak kazanma açısından farklı özel bir hüküm varsa, konu ayrıca değerlendirmelidir.

İhbar Tazminatı Açısından...

4857 sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesi Süreli Feshi açıklarken, belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden önce karşı tarafa aşağıdaki sürelerde bildirim yapılması gerektiğini düzenlemiştir:

- İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,

-İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,

-İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,

-İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,

Yukarıdaki bildirim şartına uymayan tarafın bildirim sürelerine ilişkin ücreti tazminat olarak ödemesi gerekecektir.

Görüleceği üzere 6 aya kadar çalışmış bir işçinin ihbar süresi 2 haftadır. Kanun, iş sözleşmesinin deneme süresi içerisinde bildirim süresine gerek olmaksızın tazminatsız feshedilebileceğini belirtmekle birlikte, iş sözleşmesinde deneme süresine ait bir hüküm bulunmadığı takdirde, işveren iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ihbar tazminatını ödemekle yükümlü olacağına yer vermektedir.​

Yukarıda sıraladığımız tüm açıklamalara dayanarak, iş sözleşmelerinin düzenlenmesi esnasında mutlaka bir iş hukuku uzmanından destek alınması büyük önem arz etmektedir.
Kaynak : http://www.kpmgvergi.com/Blog/Pages/FullBlog.aspx?article=496

Emre Ilgaz