| 6111 SAYILI SİGORTA PRİM TEŞVİKİ UYGULAMASI 31.12.2020 TARİHİNE KADAR UZATILMA DURUMU |
1. Giriş
Türkiye'de kadınlar, gençler, uzun süreli işsizler ve özürlüler, yasalar önünde diğer gruplarla eşit olmalarına rağmen; işgücü piyasasına sınırlı olarak katılmakta, "düzgün iş kapsamı dışındaki işler" olarak adlandırılan kayıt dışı ve düşük ücretli işlerde istihdam edilmekte ve daha yüksek işsizlik riskine maruz kalmaktadırlar.
İşgücü piyasasına katılamamak ya da olumsuz koşullarda istihdam edilmek, bu gruplara mensup kişilerin yoksulluk riskini artırmakta, ekonomik ve toplumsal hayatın sınırında ya da dışında yaşamalarına neden olmaktadır. Dolayısıyla, bu gruplara yönelik özel istihdam stratejilerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
İşgücü piyasasına uyum sürecinde olan gençlerin ilk işlerini bulmakta zorlanmaları ve genel olarak iş değiştirmelerin ilk yıllarda ileriki yıllara göre daha sık olması, gençler arasındaki işsizliğin ortalama işsizlikten yüksek olmasının temel nedenlerini oluşturmaktadır.
Bu kapsamda; işsizliğin azaltılması ve istihdamın artırılması amacıyla çıkarılan 15/5/ 2008 tarihli ve 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla; kadınların ve 18-29 yaş arası gençlerin istihdamını teşvik amacıyla, mevcut istihdama ilave olarak işe alınmaları halinde 5 yıl boyunca kademeli prim indirimi getirilmiş, 18/2/2009 tarihli ve 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla; teşvikin süresi bir yıl daha uzatılmıştır. Ancak, bu teşvik için başvuru süresi 30/6/2010 tarihi itibarıyla sona ermiştir.
Kadınların ve gençlerin işgücüne katılımını ve istihdamını artırmak, yeni istihdam yaratılmasını teşvik etmek ve çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak, mesleki ve teknik eğitimi özendirmek, kalite ve etkinliğini artırmak amacıyla prim teşviki yeniden düzenlenmiştir. 3
Bu makalemizde 6111 sayılı Yasa ile getirilen ilave istihdam teşvikinden yararlanma şartları ile bu teşvikten yararlanması gerektiği halde yararlanmayan sigortalılar yönünden yapılacak işlemler açıklanacaktır.
2. 6111 Sayılı Teşvikten Yararlanma Şartları
6111 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanuna eklenen Geçici 10'uncu madde ile sigorta prim teşviki, sigorta primi işveren hissesinin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmasını içermektedir. 6111 sayılı teşvikten yararlanma şartları 2011/45 4 sayılı Genelgede ayrıntılarıyla açıklanmıştır.
Buna göre;
a) Sigortalının 1/3/2011 ila 31/12/2020 tarihleri arasında işe alınmış olması
4447 sayılı Kanunun geçici 10'uncu maddesinde yer alan işveren hissesi sigorta prim desteğinden yararlanılabilmesi için, sigortalının 1/3/2011 ila 31/12/2020 tarihleri arasında işe alınmış olması gerekmektedir.
b) Sigortalının 18 yaşından büyük olması
4447 sayılı Kanunun geçici 10'uncu maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için sigortalıların 18 yaşından büyük olması gerekmektedir. Dolayısıyla yaşı, 18 yıl 00 ay 00 gün (dahil) ve üzerinde olan sigortalılardan dolayı maddede aranılan diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılması mümkün olacaktır.
Diğer taraftan, işe alındığı tarih itibariyle yaşı 29 yıl 00 ay 00 gün veya üzerinde olan erkek sigortalılardan dolayı 18 ila 29 yaş arasında olma şartının sağlanamamış olması nedeniyle 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi ile getirilen sigorta prim desteğinden yararlanılabilmesi için; sigortalının, Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmış olması ya da işe alındığı tarihten önce veya çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesini alması/mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmesi veya işe alındığı tarihten önce Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş olması ve sahip olduğu öğrenim veya kurs belgelerinde belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınmış ve/veya çalışıyor olması gerekmektedir.
c) Sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Kurumumuza verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması
1/3/2011 ila 31/12/2020 tarihleri arasında işe alınan sigortalılardan dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10'uncu maddesinde öngörülen destekten yararlanılabilmesi için, sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde, gerek işe alındığı işyerinden, gerekse farklı bir işyerinden Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması gerekmektedir.
ç) Sigortalının fiilen çalışması
4447 sayılı Kanunun geçici 10'uncu maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden, kapsama giren sigortalıların fiilen çalıştıkları süreler zarfındaki hak ettikleri ücretlerinden dolayı yararlanılabilecektir.
Diğer taraftan, 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile yıllık ücretli izinli olunan süreler gibi sigortalılara fiilen çalışılmış gibi ücreti ödenen süreler zarfında hak kazanılan ücretlerden dolayı da, 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen sigorta primi desteğinden yararlanılması mümkün bulunmaktadır.
d) İşyerinin özel sektör işverenlerine ait olması
4447 sayılı Kanunun geçici 10'uncu maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden, ihale konusu işyerleri hariç olmak üzere, özel sektör işverenlerine ait işyerlerinde çalışan sigortalılardan dolayı yararlanılabilecektir.
e) Sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması
4447 sayılı Kanunun geçici 10'uncu maddesinde öngörülen destekten, maddede aranılan diğer şartların yanı sıra, sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı aylık döneme ilişkin Kuruma verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması kaydıyla yararlanılabilecektir.
Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Kuruma bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kuruma bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunmaktadır. Sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespiti sırasında, ortalama sigortalı sayısının küsuratlı çıkması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir. Buna göre, ortalama sigortalı sayısının küsurat kısmı 0,01 ila 0,49 arasında ise 0 (sıfır) olarak dikkate alınmakta, 0,50 ila 0,99 arasında ise tama iblağ edilmektedir.
f) İşyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması
Sigortalının işe alındığı işyerinden dolayı Kuruma yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekmektedir.
g) Aylık prim ve hizmet belgesinin Kuruma yasal süresi içinde gönderilmesi
06111 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içinde Kuruma verilmiş olması gerekmektedir.
ğ) Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi
06111 kanun numarası seçilmek suretiyle yasal süresi içinde Kurumumuza verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk etmiş sigorta primlerinin işveren hissesine ait kısmın beş puanlık bölümünün Hazinece, kalan bölümünün İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için, aynı aya ilişkin düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk etmiş olup işveren tarafından ödenmesi gereken sigorta primlerinin tamamının yasal süresi içinde ve eksiksiz olarak ödenmesi gerekmektedir.
3. 6111 Sayılı Teşvik Kapsamında Olduğu Halde Teşvikten Yararlanmayan İşyerleri
İşyerlerinin belirli bir bölümünün 6111 teşvikinden yararlanma imkanı olduğu halde yararlanmadıkları ve sigorta primi işveren hissesi maliyetine katlanmaya devam ettikleri bilinmektedir. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 5 103'üncü maddesinde, Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınacağı ve bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idarî para cezası uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. 6111 sayılı teşvikten yararlanmayan işverenler ilgili hükme göre geçmişe dönük düzeltme amaçlı hizmet belgesi vererek teşvikten faydalanmaktadırlar. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumunun 18.03.2015 tarihinde yürürlüğe koyduğu 2015/10 sayılı Genelge ile geçmişe dönük teşvikten yararlanmak için verilen hizmet belgelerinin işleme alınmayacağı, genelge yürürlük tarihi olan 18.03.2015 öncesi verilenlerin işleme alınacağı belirtilmiştir. Böylelikle Sosyal Güvenlik Kurumuna 18.03.2015 sonrasında verilen geçmişe dönük teşvikten yararlanma talepleri işleme alınmamaktadır.
4.Sonuç
İlave istihdam teşviki olarak bilinen 6111 sayılı teşvik ile kadınların ve gençlerin işgücüne katılımını ve istihdamını artırmak, yeni istihdam yaratılmasını teşvik etmek ve çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak, mesleki ve teknik eğitimi özendirmek, kalite ve etkinliğini artırmak amaçlanmıştır. 6111 sayılı teşvikin uygulama süresi Bakanlar Kurulu Kararı ile 31.12.2015'ten 31.12.2020 tarihine uzatılmıştır. İşyerlerinden 6111 kapsamında bildirilen sigortalıların sigorta primi işveren hissesi işsizlik sigortası fonundan karşılanmaktadır. 6111 kapsamında olan birçok işyerinin çalışanlarını teşvik kapsamında bildirmedikleri ve sigorta primi işveren hissesine katlanmaya devam ettikleri bilinmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu 2015/10 sayılı Genelgesinde, genelgenin yürürlük tarihinden önce (18.03. 2015) verilen geçmişe dönük teşvikten yararlanma taleplerinin işleme alınacağı, sonrasında verilenlerin ise işleme alınmayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu noktada işverenlerin ve mali müşavirlerin 6111 kapsamında olan çalışanların bildirimine ayrı bir hassasiyet göstermeleri gerekmektedir.
Sami Öner/Lebib Yalkın Yayınları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder