Ev Hizmetlisi Kadının Adı Yok

Ev Hizmetlisi Kadının Adı Yok
Sosyal güvenlik sistemimizde ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç süreksiz olarak çalışanlar sigorta kapsamı dışında bırakılmış bulunuyor. Fakat uygulamada ev hizmetlisi sürekli ücretle çalışsa dahi sigortası yaptırılmıyordu.

Sigortasız ev hizmetlisi kadınlar özellikle de iş kazasına uğradıklarında veya ileri yaşlarda artık iş göremez hale gelip emekli aylığı gibi bir önemli ihtiyacı duyduklarında bu konu yargıya konu ediliyordu. Bu konu sık sık basında da gündeme geldi ve üzerinde kafa yorulan bu konu sonunda TBMM'deki Torba Yasada kendisine yer buldu.

Torba Yasada Ev Hizmetlisi Kadınlar

Genel Kurulda oylanmakta olan Torba Yasada ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında çalışan sigortalılar hakkında 4/1-a sigortalılarına ilişkin hükümler uygulanacağını öngören 58 inci madde de oylanarak kabul edildi.

Dağ fare doğurdu

Çıkan sonuca bakıldığında dağ fare doğurdu dememek mümkün değil, ev işlerinde çamaşaır bıulaşık, ütü ve genel temizlik dahil her türlü işi yapan bir ağır emekçinin sigortalılığını sosyal olma iddiasındaki bir devlet sade suya tirit bir formülle geçiştiriyor.  Tıpkı taksi şoförleirnde olduğu gibi ayda 10 günden az çalışanlar 10 günden fazla çalışanlar diye bir yapay ayrım oluşturup topu taca atmak isteyanlere "İşte size saha" diyor adeta. Varsa yoksa işveren korumacılığını burada da görmemek mümkün değil. Zaten sahipsiz ve korumasız olan bireysel çalışan emekçi kadınların sosyal güvenceleri insafa bırakılıyor.

İşveren Yanında Ayda 10 Günden Fazla Çalışanlar

Bunlardan çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olanları çalıştıranlar çalışma mevzuatına göre işveren sayılacak.

Bunların bildirimi, işverenler tarafından örneği SGK'ca hazırlanan belgeyle en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar yapılacak. Süresinde yapılmayan bildirim için işverene bir asgari ücret tutarında ceza uygulanacak.

Elbette evinde ev hizmetlisi kadın çalıştıran kişi 10 günden az çalışma şıkkını zorlayarak değerlendirecek, bu şekilde çalışmaya rastlamak devede kulak kalacak.

İşveren Yanında Ayda 10 Günden Az Çalışanlar

Hazırlanan yasal zemin nedeniyle ev hizmeltlerinde çalışanların hemen hemen tamamını bu kısımda göreceğiz.

Peki neden?

Bunları çalıştıranlar çalışma mevzuatı anlamında "İşveren" sayılmayacaklar. Bu sigortalılar ile ilgili iş kazası ve meslek hastalığı olaylarında çalıştıranlara sağlık masrafı veya peşin sermaye değeri gibi ödemeler rücu ettirilmeyecek.

Ev hizmetlerinde çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanlar için, çalıştırıldıkları süreyle orantılı olarak çalıştıranlarca prime esas günlük kazanç alt sınırının % 2'si oranında (Halen 22,68 TL tutarında) iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödenecek. Bu şekilde çalışanların sigortalılık tescili, çalışan ve çalıştıran imzalarını da ihtiva eden belge ve en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar SGK'ya verilmesi gerekecek. Kullanılacak kupon niteliğindeki örnek belge SGK'ca hazırlanacak.

Bunlar hakkında hastalık sigortası hükümleri uygulanmayacak. İş kazası ve meslek hastalığına uğramaları halinde de GSS primlerini yatırmamışlarsa iş göremezlik ödeneği alamayacaklar. 

Ayda 30 güne tamamlamak gerekecek

Bu fıkra kapsamına girenler, adlarına ödenen priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar aynı günlük kazancın otuz katının % 32,5'u oranında prim ödeyebilecekler. İşveren çalıştığı süre için kaç TL'den prim yatırmışsa 30 güne tamamlamak için o da aynı matrahtan yatırmak zorunda olacak. Bu da önemli bir handikap olacak. Süresinde ödenmeyen primin ödenme hakkı düşecek. Ödenen primler 4/1-a sigortalılığı kapsamında sayılacak.

İş kazasında 10 gün şartı var

Bu kapsamdaki sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kollarından sağlanan yardımlardan yararlanabilmesi için iş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olması ve sigortalılığının sona ermemiş olması gerekecek.

Prim ve prime ilişkin her türlü borçları varsa 5510 sayılı Kanuna göre iş kazası veya meslek hastalığından dolayı geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecek, sürekli iş göremezlik geliri ya da malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmayacak.

Dostlar alışverişte görsün

Son tahlilde maalesef ülkemizde son derece geçerli olan "Dostlar alışverişte görsün" anlayışı burada yine geçerli oluyor. "Ev hizmetlisi kadınları çalıştırmakta riskler mi var, yüksek miktarda ceza mı öngörülüyor. O halde olayı sulandırır, anahtar niteliğinde bazı yükümlülükleri ev hizmetlisinin boynuna dolarız, o da hem bilgisizliğinden hem de parasızlığından koyduğumuz şartları sağlamazsa çalıştıran ev sahipleri için tehlike olmaktan kendi iradesiyle çıkartmış oluruz" biçiminde tanımlanabilecek anlayışı Torba Kanunda görmemek mümkün değil. 

 

ŞEVKET TEZEL / ALİTEZEL